1. Η συγκυρία της συνάντησης
2. Η προσέγγιση για την παραβατικότητα και τη βία
3. Ακτινογραφία της εκπαιδευτικής διαδικασίας στο σημερινό ελληνικό σχολείο
4. Πόσο μπορεί να επηρεάσει το σχολείο τη γενικότερη παραβατικότητα και βία
5. Πως να αξιοποιηθούν οι καλές πρακτικές

1. Διοίκηση του σχολείου – Διεύθυνση και Σύλλογος Διδασκόντων
2. Συμβούλιο τάξης (τμήματος)
3. Αλλαγή “ημερήσιας διάταξης” των μαθητών
   3.1 Καλές πρακτικές στο πλαίσιο της διδασκαλίας
   3.2 Ποικίλα προγράμματα, projects, σχέδια δράσης
   3.3 Εκπαιδευτικές επισκέψεις – Προγράμματα κινητικότητας
4. “Το σχολείο μας νοιάζεται!”
   4.1 “Οι καθηγητές συζητούν με ποιον τρόπο θα μας βοηθήσουν!”
   4.2 “Οι καθηγητές μας λαμβάνουν υπόψη τους!”
   4.3 “Έχουμε κάποιον να μας ακούσει! – Ο Σύμβουλος καθηγητής”
5. Προγράμματα διαμεσολάβησης για τη βία στο σχολείο
6. Αξιοποίηση ψυχολόγου ή και κοινωνικού λειτουργού
7. Δικτύωση του σχολείου – κανείς μόνος του
8. Συνεργασία με γονείς

Περιορισμός της επιρροής του σχολείου και ιδιαίτερο πρόβλημα στα δημοτικά σχολεία

Από αρκετούς συμμετέχοντες αναδείχθηκε η ανάγκη ουσιαστικής παρέμβασης στο Δημοτικό σχολείο καθώς εκεί “χάνεται το παιχνίδι”. Μεταξύ των μέτρων που προτάθηκαν είναι η επαναφορά των ποινών στο Δημοτικό σχολείο και η περαιτέρω επιμόρφωση των εκπαιδευτικών.

Ο εκπαιδευτικός, ο οποίος αποτελεί πρόσωπο αναφοράς για τον μαθητή Δημοτικού για το κτίσιμο κοσμοθεωρίας του. Όμως, έχουν επέλθει σημαντικές αλλαγές.
Στο Δημοτικό σχολείο έχει περιοριστεί θεσμικά ο ρόλος του δασκάλου με την αντικατάστασή του στο ολοήμερο και στα μαθήματα ειδικότητας από τους εκπαιδευτικούς ειδικότητας. Με αυτόν τον τρόπο οι δάσκαλοι επικεντρώνονται στο διδακτικό αντικείμενο και χάνουν την ευκαιρία των διαφορετικών μορφών επικοινωνίας (και εντοπισμού χαρακτηριστικών των μαθητών) που προσφέρει το εργαστήριο , η γυμναστική, η τέχνη κλπ. Ακολούθως, περιορίζεται ο παραδοσιακός τους ρόλος ως άτομο αναφοράς για τους μαθητές. Συγχρόνως υπάρχει απουσία μαθημάτων για τη δημιουργία – χτίσιμο της κοσμοθεωρίας και για το πως ο μαθητής τοποθετείται στον κόσμο – για διάφορα θέματα.
Από την άλλη, υποστηρίζεται ότι η γνωριμία των μαθητών με πολλούς δασκάλους, οι οποίοι έχουν διαφορετικές κοσμοθεωρίες, αναπτύσσει στους μαθητές την κριτική σκέψη, την πολυδιάστατη προσέγγιση των θεμάτων, τη διαφορετική οπτική, τις πολλαπλές λύσεις, κάτι που αντιστοιχεί με τη σημερινή πολυπλοκότητα της ζωής.
Μήπως τα φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού και βίας στα Δημοτικά Σχολεία συνδέονται με την καταστάσεις που διαμορφώθηκαν την περίοδο του εγκλεισμού; Άρα απαιτούνται κυρίως μέτρα κοινωνικής παρέμβασης και όχι επαναφορά ποινών;
Μήπως από την άλλη, κάθε καθυστέρηση στη λήψη, έστω και μέτρων πειθάρχησης έχει τον κίνδυνο δημιουργίας εκρηκτικών καταστάσεων χωρίς δυνατότητα διόρθωσης, ιδιαιτέρως όταν αναφερόμαστε σε παιδιά μικρής ηλικίας όπου οι επιρροές σε κάθε ηλικία έχουν ειδικό βάρος;

Περιορισμός της επιρροής του σχολείου στη νεολαία

Μήπως τα φαινόμενα έχουν σχέση επιπλέον με την ψηφιακή επικοινωνία, η οποία επηρεάζει καθοριστικά τη σχέση μαθητή σχολείου; Άρα θα πρέπει να διερευνηθούν με βάση τη διεθνή εμπειρία και να μη ληφθούν αποφάσεις “εν θερμώ”;

Επιπλέον υποστηρίχθηκε ότι μετά την εγκλεισμό (lock down) έχει μειωθεί επίσης δραστικά η επιρροή του σχολείου στη νεολαία. Όπως αναφέρθηκε από επιμελητή ανηλίκων: “Για ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών οι καθηγητές θεωρούνται ανύπαρκτοι όσον αφορά την πορεία τους – ούτε καν αντίπαλοι – το σχολείο και οι επιδράσεις του δεν αναφέρονται στη ζωή τους. Στα Γενικά Λύκεια η ανυπαρξία αυτή εμφανίζεται με μια καινούργια μορφή: “Θα περάσω στο πανεπιστήμιο και δεν με ενδιαφέρει τίποτα” – Η προσοχή δεν δίνεται πλέον ούτε καν στο φροντιστήριο αλλά κυρίως στο ιδιαίτερο”.
Τελικά είναι το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού και της βίας και παραβατικότητας παροδικό και έχει τα αίτιά του στην πρωτόγνωρη εμπειρία των μαθητών με τον εγκλεισμό και γενικότερα την υγειονομική κρίση ή έχει αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά;

Η πανδημία και ο εγκλεισμός λόγω του covid 19 είχε ως αποτέλεσμα την πραγματοποίηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας μέσω υπολογιστή ή κινητού τηλεφώνου. Οι εκπαιδευτικοί υποστηρίζουν ότι είχε επιπτώσεις στην επικοινωνία, την διδασκαλία και τη μάθηση.

Ερωτήματα που απασχολούν είναι:

• Οδήγησε αυτή η περίοδος στην άποψη ότι είναι πιο ασφαλής η διαδικτυακή/τηλεφωνική επαφή απο την δια ζώσης; Αναπτύχθηκε φόβος και αποφυγή της σωματικής ή δια ζώσης επαφής;
• Κατά πόσο ο εγκλεισμός την περίοδο της πανδημίας είχε επιπτώσεις στις δεξιότητες κοινωνικοποίησης;
• Πως επηρεάστηκε η διδασκαλία και μάθηση κατά τη διάρκεια του εγκλεισμού;
• Αναδείχθηκε ως προτιμητέα η διαδικτυακή και μέσω μηνυμάτων επαφή από την τηλεφωνική ή τη δια ζώσης επαφή;
• Είχαν ως αποτέλεσμα οι ομαδικες συζητήσεις διαδικτυακά ή μέσω μηνυμάτων για τους νέους:
  • να προβάλλουν την εικόνα που θεωρεί κάποιος ότι θα αυξήσει το γόητρο του;
  • να χρησιμοποιούν προσβλητικό εκφοβιστικό λόγο όταν επιθυμούν να συγκρουστούν αλλά δεν αντέχουν την απευθείας και δια ζώσης αντιπαράθεση;

Η βία, η επιθετική συμπεριφορά και η παραβατικότητα κυριαρχούν στα τραγούδια (π.χ. rap μουσική), στις ταινίες και τηλεοπτικές σειρές που παρακολουθούν οι νέοι, στα social media, στα διαδικτυακά παιχνίδια που παίζουν οι νέοι, στα ΜΜΕ.

Ερωτήματα αποτελούν:

• Πόσο η βία και η παραβατικότητα αποτελούν αξίες και πρότυπα που προβάλλονται και οφείλουν οι νέοι να ενστερνιστούν για να γίνουν αποδεκτοί στις ομάδες που ανήκουν;
• Πόσο η οικογενειακές αξίες ή οι αξίες που καλλιεργούνται στη σχολική κοινότητα μπορούν να λειτουργήσουν ανασταλτικά στην υιοθέτηση συμπεριφορών βίας και παραβατικότητας;

Στην περιγραφή καλών πρακτικών  συνέβαλαν οι παρακάτω, είτε με τη συμμετοχή τους στη διαδικτυακή συνάντηση της 21-1-2024 είτε με τις πληροφορίες και τις παρατηρήσεις τους πριν ή μετά από αυτή.  Μαζί με άλλους εθελοντές εκπαιδευτικούς μπορούν να μεταφέρουν την εμπειρία τους στα σχολεία.
Τη συνολική ευθύνη για τη σύνοψη των καλών πρακτικών έχει η ομάδα του alterdu.  
Οι απόψεις που καταγράφηκαν σε επιμέρους θέματα, προφανώς δεν έχουν κατ’ ανάγκη την απόλυτη αποδοχή όλων των συμμετεχόντων.  Άλλωστε, οι προτάσεις που περιλαμβάνονται στο κείμενο έχουν αξία όταν δοκιμαστούν ή και προσαρμοστούν στις πραγματικές συνθήκες κάθε σχολείου.

Η λίστα των συμμετεχόντων ενημερώνεται συνεχώς, εφόσον δηλωθεί η σύμφωνη γνώμη των ίδιων

• ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΘΑΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ
• ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΑΣΗΜΑΚΟΠΟΥΛΟΣ
• ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ
• ΣΩΤΗΡΙΑ ΙΩΑΝΝΙΔΟΥ
• ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΒΕΛΑΣ
• ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΕΣΕΛΟΠΟΥΛΟΣ
• ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ ΚΟΚΚΑΛΙΑΡΗ
• ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΟΝΤΑΞΗΣ
• ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΤΣΙΦΑΚΟΣ
• MAΡΙΑ ΚΟΥΛΙΑΝΟΥ
• ΘΕΟΔΩΡΑ ΚΟΥΛΙΝΟΥ
• ΑΝΝΑ ΛΑΜΠΙΔΗ
• ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΛΕΩΝ
• ΔΗΜΗΤΡΑ ΛΙΝΑΡΔΟΥ
• ΣΜΑΡΑΓΔΑ ΛΟΥΚΡΕΖΗ
• ΑΓΓΕΛΟΣ ΜΑΚΡΗΣ
• ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΑΝΟΥΣΑΡΙΔΟΥ
• ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΓΑΚΗΣ
• ΘΕΟΔΩΡΑ ΜΠΑΚΟΓΙΑΝΝΗ
• ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΠΑΦΟΥΝΗΣ
• ΕΥΔΟΞΙΑ ΜΠΕΓΟΥ
• ΝΙΚΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ
• ΑΝΝΑ ΣΙΓΑΝΟΥ
• ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΣΥΡΓΙΑΝΝΗΣ
• ΒΑΣΙΛΙΚΗ – ΜΑΡΙΑ ΤΖΟΥΒΕΛΗ
• ΙΩΑΝΝΗΣ ΤΡΑΚΑΝΤΖΙΔΗΣ
• ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΤΣΙΑΤΟΥΧΑΣ
• ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΤΣΟΥΜΕΝΗ
• ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΦΑΚΟΥΔΗΣ
• ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΧΑΛΙΚΟΠΟΥΛΟΣ
• ΙΩΑΝΝΑ ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗ
• ΓΙΟΥΛΗ ΧΡΟΝΟΠΟΥΛΟΥ