Διευθυντρια Σχολείου:
Οι μαθητές μας έχουν ζήσει όλη τη ζωή τους σε απανωτές κρίσεις. Αλλά μετά το κλείσιμο των σχολείων λόγω πανδημίας τα παιδιά έχουν αλλάξει. Και οι εκπαιδευτικοί έχουν πνιγεί σε έναν πανικό υποχρεώσεων. Και το παλιό αποκούμπι μας, οι κοινωνικές συναντήσεις – ευκαιρίες συζήτησης και εκτόνωσης μετά το σχολείο, δεν γίνονται πλέον …
Καθηγήτρια:
Ο σημερινός εκπαιδευτικός είναι κουρασμένος και ζαλισμένος από συνεχώς νέες υποχρεώσεις, ασύνδετες και χωρίς σχέδιο. Χάθηκε η ποιότητα υπερ της ποσότητας.
Θέμα συζήτησης: Η καταγραφή της υπάρχουσας κατάστασης στα σχολεία της Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.
Άξονες: η γραφειοκρατία, η διαχείριση τάξης, ο σχολικός εκφοβισμός/βία, η επιμόρφωση και η αξιολόγηση,η εξουθένωση (burn out) εκπαιδευτικών.
Πιό συγκεκριμένα αναφέρθηκε:
Γραφειοκρατία: Παρατηρείται μεγάλη αύξηση της γραφειοκρατίας στις σχολικές μονάδες τα τελευταία χρόνια. Ο φόρτος εργασίας των διευθυντών και εκπαιδευτικών είναι πολύ μεγαλύτερος σε σχέση με το παρελθόν. Η μη ύπαρξη γραμματέων στις σχολικές μονάδες όπως παλαιότερα, η ανάθεση πολλαπλών καθηκόντων στους διευθυντές όπως π.χ η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, η ανάθεση καθηκόντων μέντορα, συντονιστή και Συμβούλου σχολικής ζωής όπως και η αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας έχει αυξήσει την εξωδιδακτική εργασία των εκπαιδευτικών, οι οποίοι για να είναι συνεπείς διεκπεραιώνουν υπηρεσιακά θέματα σε ημέρες και ώρες εκτός ωραρίου και οδηγεί κάποιους στην υπερκόπωση και την εξουθένωση(burn out). Η αύξηση του χρόνου ενασχόλησης των εκπαιδευτικών με γραφειοκρατικά διοικητικά θέματα αποβαίνει εις βάρος της ενασχόλησης τους με ουσιώδη παιδαγωγικά θέματα και με το διδακτικό τους έργο.
Πιο συγκεκριμένα αναφέρονται ενδεικτικά:
- Ο όγκος εργασίας που παλαιότερα διεκπεραίωναν οι Διευθύνσεις Εκπαίδευσης μεταφέρθηκε στους Διευθυντές σχολείων (π.χ. η γραφειοκρατία που αφορά τους αναπληρωτές εκπαιδευτικούς, όπως η πλατφόρμα ενημέρωσης παρουσιολογίων), η χορήγηση αδειών στους εκπαιδευτικούς, ή η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που παλαιότερα αποτελούσε ευθύνη των Σχολικών Συμβούλων και των Συντονιστών Εκπαιδευτικού Έργου.
- Μεγάλος αριθμός αναπληρωτών (τα σχολεία έχουν συνήθως τουλάχιστον 10 αναπληρωτές). Ενδεικτικά, ο Διευθυντής οφείλει να σκανάρει τουλάχιστον 30 έγγραφα με την τοποθέτηση του αναπληρωτή.
- Μη συντονισμός υπηρεσιών. Ζητούν από τις Διευθύνσεις τη συμπλήρωση και αποστολή πινάκων που έχουν ήδη αποσταλεί.
- Διευθυντές ως υπεύθυνοι για την ομαλή λειτουργία της σχολικής μονάδας σε πρακτικά ζητήματα (υδραυλικά, κυλικείο, θέρμανση, κ.λπ) υποχρεούνται να
συντάσσουν πρωτόκολλα παράδοσης και παραλαβής για οποιοδήποτε έξοδο.
Διαχείριση σχολικής τάξης και σχολικός εκφοβισμός/βία:
Οι εκπαιδευτικοί αναφέρουν πολλά προβλήματα στη διαχείριση της σχολικής τάξης. Οι μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί έχουν υποστεί στο παρελθόν την οικονομική – μνημονιακή κρίση, την υγιειονομική κρίση και την παρούσα οικονομική, ενεργειακή κρίση, οι οποίες είχαν μεγάλες επιπτώσεις στην οικονομική και κοινωνική ζωή τους.
Η τηλεκπαίδευση κατά την περίοδο της καραντίνας, εκτός των άλλων προβλημάτων (όπως π.χ. ο τρόπος κι η δυνατότητα υλοποίησης της, η ανάγκη εκμάθησης καινούργιων εργαλείων και η μετατροπή του διδακτικού υλικού σε υλικό κατάλληλο για διαδικτυακή διδασκαλία), οδήγησε σε εθισμό των μαθητών στις οθόνες, μετά την τηλεόραση και τα κινητά και σε προβλήματα κοινωνικοποίησης τους. Η περίοδος που η διδασκαλία πραγματοποιείτο με τηλεδιάσκεψη οδήγησε σε σοβαρά γνωστικά ελλείμματα των μαθητών. Ο αποσυντονισμός και η απουσία του συνεκτικού δεσμού του σχολείου κατά την περίοδο της πανδημίας οδήγησε στην αύξηση των περιστατικών σχολικής βίας, δημιουργία συμμοριών, παραβατικότητα και περιστατικά εξαρτήσεων από ουσίες. Η χρήση του κινητού για την δημοσίευση φωτογραφιών και video στα κοινωνικά δίκτυα αποτελεί μια πρακτική σχολικού εκφοβισμού που δεν υπήρχε στο παρελθόν και αποτελεί πρόβλημα που οι σχολικές μονάδες καλούνται να ατιμετωπίσουν.
Το σχολείο είναι ο χώρος που τα παιδιά μεταφέρουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στο οικογενειακό τους περιβάλλον. Οι εκπαιδευτικοί καλούνται να επιλύσουν συγκρούσεις ανάμεσα στους μαθητές, συγκρούσεις μαθητών με τους γονείς τους αλλά και ενδοοικογενειακές συγκρούσεις. Οι αλλεπάλληλες οικονομικές κρίσεις, η ανασφάλεια και το «τραύμα» είχαν ως αποτέλεσμα εκπαιδευτικοί, μαθητές και γονείς να αισθάνονται κουρασμένοι, αδιάφοροι, θλιμμένοι και θυμωμένοι. Στην συζήτηση υποστηρίχθηκε ότι «Τα παιδιά αισθάνονται σαν χαμένα. Δεν έχουν από πού να πιαστούν». Η ανάπτυξη της ενδοιοικογενειακής βίας, της έμφυλης και σχολικής βίας που παρατηρείται στην ελληνική κοινωνία καθιστά τη συνεργασία εκπαιδευτικών και των γονέων απαραίτητη, ώστε να είναι σε θέση το σχολείο να διαδραματίσει τον κοινωνικό του ρόλο.
Ως καλές πρακτικές αντιμετώπισης των φαινομένων προτάθηκαν:
- Ο Σύμβουλος καθηγητής
- Το Συμβούλιο τμήματος /τάξης
- Η συγκρότηση της Ομάδας διαχείρισης περιστατικών (μόνο εκπαιδευτικοί) που με την αξιοποίηση της διαμεσολάβησης βοηθά στην επίλυση συγκρούσεων.
- Η συγκρότηση Antibullying ομάδας (μαθητές και εκπαιδευτικοί) σε κάθε σχολική μονάδα, η οποία μπορεί να βοηθήσει στην επίλυση συγκρούσεων ανάμεσα σε μαθητές. Οι μαθητές, μέλη της ομάδας, αποτελούν «τα αυτιά και τα μάτια» των εκπαιδευτικών.
- Η ύπαρξη ψυχολόγου και κοινωνικού λειτουργού και η συνεργασία τους με τον Διευθυντή, τον Σύλλογο διδασκόντων, τον Σύλλογο Γονέων.
- Η ύπαρξη πρωτοκόλλων για τις δράσεις που οφείλει να ακολουθήσει το σχολείο στην εμφάνιση φαινομένων όπως π.χ η κακοποίηση παιδιού, η ενδοιοκογενειακή βία κλπ
- Η ύπαρξη κεντρικών κατευθυντήριων οδηγιών για την υλοποίηση του Συντονιστή, του μέντορα και του Συμβούλου Σχολικής ζωής ώστε να αποτραπεί η αποσπασματικότητα ή η υλοποίηση τους σε τυπικό επίπεδο αλλά όχι κατ’ ουσίαν.
Επιμόρφωση και αξιολόγηση
Η επικείμενη αξιολόγηση των εκπαιδευτικών που ξεκινά άμεσα από τους νεοδιόριστους εκπαιδευτικούς, τους πιο αδύναμους εργαζόμενους του κλάδου, έχει δημιουργήσει ανασφάλεια, άγχος και αγωνία. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στον τρόπο υλοποίησης της αξιολόγησης, ή μη συστηματική επιμόρφωση και το κυνήγι των επί πληρωμή διά ζώσης ή εξ αποστάσεως μοριοδοτούμενων σεμιναρίων, η ανάγκη απόκτησης μεταπτυχιακών τίτλων σπουδών για την βελτίωση του βιογραφικού τους έχουν εξαντλήσει τους εκπαιδευτικούς οικονομικά και τους έχει εξουθενώσει.
Εξουθένωση (Burn out) των εκπαιδευτικών
Ως παράγοντες επιβάρυνσης των εκπαιδευτικών αναφέρθηκαν ενδεικτικά:
- Η επιφόρτιση των εκπαιδευτικών με μεγάλο όγκο εξωδιδακτικού γραφειοκρατικού έργου που απαιτεί πολύ χρόνο,
- η ανάγκη για την απαραίτητη κάλυψη της «ύλης» λόγω της «τράπεζας θεμάτων», μιας «ύλης» που είναι αδύνατον να καλυφθεί ουσιαστικά λόγω του μεγάλου της όγκου και την οποία είναι αδύνατον να παρακολουθήσουν οι μαθητές,
- η υποχρέωση να ανταποκριθούν οι εκπαιδευτικοί συνεχώς σε νέα καθήκοντα και η υλοποίηση καινοτομιών όπως ο μέντορας, ο συντονιστής, ο σύμβουλος σχολικής ζωής, οι όμιλοι,
- η υποχρέωση συμμετοχής στην εσωτερική αξιολόγηση με πραγματοποίηση δράσεων και σύνταξη σωρείας κειμένων (σχεδιασμός δράσης, πραγματοποίηση, αποτίμηση, παρουσίαση) μέσα σε ασφυκτικά χρονικά πλαίσια,
- η απουσία κεντρικής επιμόρφωσης και το κυνήγι των επιμορφωτικών σεμιναρίων που μοριοδοτούνται, λόγω της επικείμενης αξιολόγησης,
- ή ανάγκη να μυηθούν σε πολύ σύντομο διάστημα στην αξιοποίηση της τεχνολογίας στην διδακτική διαδικασία και να προσαρμοστούν στην νέα πραγματικότητα των τηλεδιασκέψεων που λόγω της πανδημίας υποχρεώθηκαν να πραγματοποιήσουν,
- η ανάγκη να διαχειριστούν τους μαθητές και τους γονείς όπως και τη διαχείριση συγκρούσεων και τη διαχείριση της σχολικής τάξης στην μετά την πανδημία εποχή, οι εφημερίες κλπ,
Εν κατακλείδι:
- η απουσία προσωπικού χρόνου των εκπαιδευτικών και η ανάγκη εργασίας ακόμα και τα Σαββατοκύριακα.
- η συνεχής επιβολή από πάνω μεταρρυθμίσεων και καινοτομιών χωρίς την συναίνεση τους,
- η μετατροπή των εκπαιδευτικών σε διεκπεραιωτές των εντολών της ηγεσίας,
- η έμφαση στον τύπο και όχι στην ουσία,
- η κάλυψη των διδακτικών κενών με αναπληρωτές, που πολύ συχνά εργάζονται σε 2, 3 ή και 4 σχολικές μονάδες κάθε χρονιά, και οι οποίοι δεν μπορούν, αντικειμενικά, να ενταχθούν στη σχολική ομάδα,
- η μείωση των εισοδημάτων τους και προσωπικά και οικογενειακά τους προβλήματα,
- η απουσία διαπροσωπικών σχέσεων με τους γονείς (π.χ. οι έλεγχοι επίδοσης στέλνονται ηλεκτρονικά) αλλά και μεταξύ τους λόγω έλλειψης χρόνου, ή λόγω status (αναπληρωτές με λίγες ώρες στην σχολική μονάδα). Η απουσία κοινών ωρών συνεύρεσης των εκπαιδευτικών είτε στο σχολείο, είτε εκτός
(συνεστιάσεις) κατά τις οποίες οι εκπαιδευτικοί συζητούσαν συνήθως για τα προβλήματα των μαθητών και της σχολικής μονάδας και οδηγούσε στην όσμωση και συνοχή του Συλλόγου διδασκόντων, στην εκτόνωση της έντασης, στην αναπλαισίωση κλπ έχουν καλλιεργήσει στους εκπαιδευτικούς αισθήματα ματαίωσης και ακύρωσης.
Λόγω του υπερβολικού φόρτου εξωδιδακτικής εργασίας για την οποία καταναλώνουν πολύ ενέργεια οι εκπαιδευτικοί δηλώνουν ότι οδηγούνται στην εξουθένωση ακόμα και στα σχολεία που το σχολικό κλίμα παραμένει καλό. Η ξαφνική εφαρμογή νέων αναλυτικών προγραμμάτων σπουδών χωρίς διαβούλευση και χωρίς να ζητήσει κάποιος τη γνώμη των εν ενεργεία εκπαιδευτικών, αποστασιοποιεί τους εκπαιδευτικούς και τους κάνει να θεωρούν ότι το σχεδιαζόμενο σχολείο δεν τους συμπεριλαμβάνει και καταλήγει σταδιακά να μην τους αφορά δημιουργώντας τους αίσθημα ματαίωσης. Κάποιοι δηλώνουν ότι αισθάνονται αγωνία και ότι αδυνατούν να υλοποιήσουν το «όραμα» που είχαν για την εκπαίδευση. Αρκετοί εκπαιδευτικοί εκφράζουν την επιθυμία να συνταξιοδοτηθούν το συντομότερο δυνατόν. Ανασταλτικοί παράγοντες για την συνταξιοδότηση είναι τα ηλικιακά όρια, η μη συμπλήρωση πολλών χρόνων προϋπηρεσίας που έχει ως αποτέλεσμα πολύ χαμηλή σύνταξη, οικονομικοί λόγοι (π.χ. παιδιά που σπουδάζουν ή κάποιο δάνειο κ.λπ.). Κάποιοι είναι ηλικιακά εγκλωβισμένοι και δεν έχουν τα απαραίτητα χρόνια προϋπηρεσίας. «Ο σώζων εαυτόν σωθήτω» υποστήριξαν κάποιοι.
Η ενδυνάμωση και δικτύωση των εκπαιδευτικών, όπως και «το μοίρασμα» καλών πρακτικών ελπίζουμε ότι μπορεί να βοηθήσει.
Δείτε περισσότερα :
Σιγανού A., (2007), Διδακτικός χρόνος και διδακτέα ύλη: Η αναγκαιότητα επάρκειας του διδακτικού χρόνου”, Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, τ. 12. σελ. 101-113,
Σιγανού Ά. (2015),Τα χαρακτηριστικά του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος στις αρχές του 21ου αιώνα: Ο φορμαλιστικός και εθνοκεντρικός του χαρακτήρας, τομ. Β, σελ. 327-334,
Ο θεσμός του Συμβούλου καθηγητή στα ΕΠΑΛ
Συμβούλιο τμήματος και Διαχείριση τάξης
Το νού σας στα παιδιά! Οι νέοι ασφυκτιούν – Υπάρχουν λύσεις πέρα από την πειθάρχηση
Επικοινωνηστε μαζί μας και ζητήστε περισσότερη ενημέρωση για τις καλές πρακτικές του προγράμματος ΜΝΑΕ
Είναι χαρά μας να σας ακούμε!
Συμπληρώστε τη φόρμα για θέματα που θέλετε να επικοινωνήσουμε
Για σταθερή επικοινωνία μαζί μας μπείτε στην ιστοσελίδα μας στο facebook ή εγγραφείτε στα ΝΕΑ ΜΑΣ (newsletter )